Przedstawiamy życiorys Julianny Snadnej, mieszkanki podzdunowskiej Borownicy. W okresie Powstania Wielkopolskiego łączniczki i sanitariuszki wyzwalających te tereny powstańców. Julianna przez bardzo długi okres swojego życia mieszkała w Kobylinie. Dla mieszkańców tamtego miasta z pewnością bardziej znana pod nazwiskiem Bujakiewicz po mężu. Autorka wspomnień jest córką Julianny.

Julianna Bujakiewicz z domu Snadna, urodziła się  2 czerwca 1902 roku w Borownicy koło Zdun jako córka Józefa i Nepomuceny. W rodzinie otrzymała wychowanie katolickie i patriotyczne, co owocowało przez całe jej życie. Jej działalność powstańcza przypada na styczeń i luty 1919 roku. Jarocińska kompania powstańcza wyzwoliła miasto Zduny oraz osadę Borownicę 5 stycznia 1919 r. Od tej chwili w zagrodzie Józefa Snadnego, ojca Julianny stacjonowała placówka powstańcza oddziału w Zdunach. W tym czasie Julianna pełniła funkcję łączniczki między komendą powstańczą w mieście, a punktem w Borownicy. Dnia 8 lutego nocą na placówkę w Borownicy napadł niemiecki oddział Genzschutz. W zagrodzie Snadnych rozgorzał bój na broń palną i granaty. Wkrótce zabudowania gospodarcze zajęły się ogniem i spłonęły. Sam właściciel obejścia Józef Snadny został ciężko raniony odłamkami. Po tym wydarzeniu został kaleką już do końca życia. Natomiast Juliannę Snadną aresztowano pod zarzutem współpracy z Powstańcami. Grenzschutz miał bowiem dobre informacje od szpiegujących na ich rzecz niemieckich mieszkańców Borownicy. Warto przypomnieć, że osada była wtedy prawie w całości kolonię niemiecką. To właśnie sąsiedzi wydali Juliannę napastnikom. Aresztowaną osadzono w celi śledczej w Miliczu. Po kilku tygodniach dziewczyna zostaje przewieziona do więzienia w Oleśnicy. Latem 1919 r. odbył się proces Julianny oskarżonej o „zdradę główną i udział zbrojny w powstaniu”. Sąd w Oleśnicy orzekł dla Julianny najwyższy wymiar kary – śmierć.

Matka skazanej, by ratować córkę wniosła do sądu okręgowego we Wrocławiu (Landgericht) rewizję wyroku. W skardze rewizyjnej podano, że Julianna udzieliła pomocy rannemu oficerowi Grenzschutz'u podporucznikowi Radtke. W boju o Borownicę ranni zostali i powstańcy i Niemcy. Julianna opatrywała wszystkich bez względu na narodowość, czy przynależność do formacji wojskowej. Radtke był ranny w szyję, i na rozprawie pojawił się przyjeżdżając wprost ze szpitala. Zeznał, że okskarżona Julianna Snadna założyła mu opatrunek ratując prawdopodobnie życie. Sąd apelacyjny na skutek tych zeznań ułaskawił Juliannę Snadną. Po pewnym czasie wraca ona do domu rodzinnego w Borownicy. Władze Polskie nadal obawiały się o życie łączniczki. Doradzały przeniesienie się w głąb kraju. Najlepiej do Poznania. W połowie 1922 r. Julianna wychodzi za mąż również za powstańca wielkopolskiego Ignacego Bujakiewicza.

Po ślubie zamieszkuje na stałe w Kobylinie. Oboje prowadzą sklep motoryzacyjny, sprzedający także broń i amunicję. Julianna w okresie międzywojennym była wielką społeczniczką i patryjotką. Na Fundusz Obrony Narodowej oraz na pożyczki państwowe subskrybowała znaczne sumy pieniężne, o czym donosiła lokalna prasa. W sierpniu 1939 r. wszystkie posiadane w sklepie rowery w liczbie 50 sztuk darowała kompanii zwiadu 56 pułku piechoty w Krotoszynie. W uznaniu zasług Julianna Bujakiewicz została odznaczona w 1933 r. Medalem Niepodległości. Okres okupacji hitlerowskiej spędziła w Generalnej Guberni. Do Powstania Warszawskiego mieszkała w stolicy z dala od swojej rodziny. Przez cały czas jako Powstaniec Wielkopolski była poszukiwana przez GESTAPO.

Po zakończeniu II Wojny Światowej wraca do Kobylina i początkowo wznawia swoją działalność w zakresie handlu i rzemiosła. Wkrótce Julianna Bujakiewicz zostaje przyjęta w szeregi Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Kobylinie. Równocześnie zostaje zweryfikowanym kombatantem za udział w akcjach Powstania Wielkopolskiego. W uznaniu wielkich i znaczących dla Polski zasług otrzymuje:

• Wielkopolski Krzyż Powstańczy
• stopień podporucznika Ludowego Wojska Polskiego
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.

Julianna Bujakiewicz z domu Snadna umiera 30 czerwca 1983 r. i zostaje pochowana na cmentarzu w Kobylinie z honorami należnymi bojownikowi i wolną i niepodległą Polskę.

Autor: Monika Voelkel, córka Julianny Bujakiewicz. Artykuł pochodzi z Kuriera Zdunowskiego nr 13, marzec 2012 r.

Artykuł autorstwa Łucji Długiewicz-Paszek opublikowany w czasopiśmie "Kurier Zdunowski" nr 21 z marca 2013 r.
Wydawca: Zdunowski Ośrodek Kultury.

Mjr Franciszek Jaskulski urodził się 16 września 1914 roku w Castrop - Rauxel w Westfalii, w rodzinie polskich emigrantów. Był synem Ignacego Jaskulskiego i Marii z domu Kozal. Do kraju wrócił razem z matką w 1920 r., ojciec przyjechał rok później. Państwo Jaskulscy zamieszkali w Zdunach w domu przy ul. Mickiewicza. W Zdunach przyszły "Zagończyk" ukończył siedmioletnią szkołę podstawową. W latach 1928-1933 uczęszczał do Seminarium Nauczycielskiego w Krotoszynie. Po jego ukończeniu podjął pracę zarobkową w Urzędzie Gminnym w Zdunach. W 1935 został przeniesiony do gminy Kobylin. Służbę wojskową odbył w 17 pułku ułanów w Lesznie i ukończył ją w 1937 r. w stopniu kaprala. Udzielał się także w harcerstwie. Już jako uczeń seminarium nauczycielskiego rozpoczął działalność w Związku Harcerstwa Polskiego. Wstąpił do drużyny im. Zawiszy Czarnego w Zdunach - w 1938 roku wziął udział w kursie podharcmistrzowskim i otrzymał stopień podharcmistrza Rzeczypospolitej. We wrześniu 1939 roku wziął udział w obronie Warszawy.

Po kapitulacji stolicy wrócił do Zdun i włączył się do pracy w konspiracji. Na podstawie nasłuchów i informacji z terenu redagował pisemko "Zagończyk" - stąd jego partyzancki pseudonim. Poszukiwany przez gestapo wyjechał w roku 1942 w Lubelskie. Związał się tu z Kedywem AK, otrzymał stopień podporucznika i od 1943 roku dowodził oddziałem lotnym o kryptonimie "Pilot". Oddział ten wchodził w skład budowanego 15. Pułku Piechoty "Wilków". Walczył z Niemcami w okolicy Puław. Jego największym wyczynem było ocalenie 25 lipca 1944 r. Końskowoli przed karną ekspedycją Wehrmachtu. W trakcie tej akcji nadjechały sowieckie czołgi, które włączyły się do walk z Niemcami. To pierwsze spotkanie w atmosferze "braterstwa broni" miało jednak mylący charakter. Prócz walk z Niemcami partyzanci musieli borykać się z bandami strzelających w plecy komunistów. W wyniku skrytobójczych napaści pośród "Wilków" zginęło 29 partyzantów, rany odniosło 21, co stanowiło ponad 50 proc. strat osobowych.

W więzieniu...

Dwa dni po wspólnych walkach o Końskowolę do "Zagończyka" zgłosili się trzej przedstawiciele władz wojskowych (plus jeden aktywista PPR) - żądając, aby oddział zdał broń i wstąpił do Armii Berlinga; samego zaś dowódcę wraz z drugim oficerem serdecznie zaproszono na rozmowy. Na szczęście "Zagończyk" wiedział, co myśleć o takiej serdeczności (większość zapraszanych oficerów AK została zamordowana lub wywieziona w głąb ZSRR). "Zagończyk" wymógł zgodę na trzydniowy odpoczynek dla żołnierzy po bitwie, umówiono się na 30 lipca. Obydwie strony grały znaczonymi kartami. Już 29 lipca, w przeddzień ustalonego terminu, do bazy partyzantów przybyły dwa samochody z żołnierzami Berlinga dowodzonymi przez oficerów NKWD. Jednak większości "urlopowanych" żołnierzy jeszcze (a właściwie już...) nie zastali. "Zagończyk" prowadzony w braterskiej atmosferze na wspólne obrady - w ostatniej chwili zdołał uciec. Nie na długo - w listopadzie został aresztowany, osadzony na Zamku w Lublinie i skazany na karę śmierci za przynależność do nielegalnej organizacji pod nazwą Armia Krajowa oraz za to, iż nie uczynił zadość publicznemu wezwaniu do poboru. Wyrok ten został zamieniony na 10 lat więzienia. Jaskulskiego przewieziono do Wronek, skąd we wrześniu 1945 r. zdołał uciec. Jaskulski wraz z drugim więźniem, zawodowym elektrykiem Sławomirem Liberackim, bywał wysyłany do napraw instalacji poza więzieniem. Podczas pracy wykonywanej w jakimś mieszkaniu więźniom udało się obezwładnić strażnika, przemknęli przez miasto do lasu, przepłynęli na drugą stronę Warty, zaopatrzyli się w odzież i - dla zatarcia śladów - powrócili na lewy brzeg rzeki. Skierowali się do Poznania. Nie docenili jednak zawziętości komunistów, którzy wciąż przeczesywali cały teren. Liberacki nie wytrzymał kondycyjnie i psychicznie, zrezygnował z dalszej ucieczki. "Zagończyk" - stary harcerz - najpierw zagrzebał się w jakąś jamę i przykrył liśćmi, potem położył się na dnie płytkiego stawu i oddychając przez trzcinę przeczekał do przejścia obławy.

Podziemie antykomunistyczne

Po udanej ucieczce "Zagończyk" wrócił w Lubelskie i na terenie powiatu puławskiego zorganizował oddział złożony z osób zagrożonych aresztowaniami. Na początku dowodząc partyzantami "Orlika" - przeprowadził wspólny atak na stację PKP w Dęblinie, gdzie UB przetrzymywało żołnierzy AK. Więźniów nie udało się odbić. Dowództwo potraktowało akcję jako zdany egzamin i postanowiło przydzielić Jaskulskiemu poważniejsze zadanie. Na przełomie lat 1945-1946 w ramach tworzenia struktur Wolności i Niezawisłości "Zagończyk" otrzymał rozkaz zorganizowania terenu radomsko - kozienickiego. Na początku 1946 r. zgrupowanie "Zagończyka" przeprawiło się na lewy brzeg Wisły. Budowę swego inspektoratu "Zagończyk" zaczął od przejęcia pod komendę walczących już oddziałów. Podporządkował sobie znanego z akcji na więzienie w Radomiu "Oriona" (ppor. Włodzimierz Kozłowski), a także Orła" (st. sierż. Tadeusz Bednarski) i "Mściciela" (st. sierż. Tadeusz Moryc - oddział rozbity w czerwcu 1946 r.), następnie operujących w Radomskiem: "Dzidy" (ppor. Marian Sadowski) i "Zagóry" (Stefan Nowacki, oddział rozbity wiosną 1946 r., część żołnierzy przeszła do "Igły"). Podporządkowały się Jaskulskiemu także walczące w iłżeckim oddziały: "Igły (ppor. Tadeusz Zieliński) "Zapory" (Konstanty Koniusz) i "Beliny" (Tadeusz Życki - rozwiązany w czerwcu 1946 r., część partyzantów przeszła do "Beliny") oraz duża grupa "Sokoła" (NN, operująca w radomskiem i iłżeckiem). Osłonę komendy stanowiła 15 - 20 osobowa drużyna lotna "Jastrzębia" (sierż. podch. Zenon Ochal), w której było wielu AK-owców z Lubelszczyzny. Największe oddziały - "Orła", "Dzidy", " Igły" i "Sokoła" liczyły 30-40 żołnierzy, miały jednak rozbudowaną konspirację terenową, co dawało możliwość szybkiego podwajania stanu. Używano nazwy ZZK (Związek Zbrojnej Konspiracji), co dodatkowo szyfrowano jako Związek Zawodowy Kolejarzy; w oddziałach terenowych przyjęła się jednak nazwa ROAK - Ruch Oporu Armii Krajowej. Jaskulski zorganizował także świetnie funkcjonującą sieć cywilną WiN. Od stycznia do lipca 1946 w ramach ZZK uruchomione zostały 4 obwody, które obejmowały powiaty: kozienicki (kryptonim: Kozienicki Ruch Oporu, KRO), radomski (krypt: Polska Partia Socjalistyczna), konecki (krypt.: Związek Walki Młodych) oraz iłżecki (Stronnictwo Ludowe). Zorganizowano także placówki prasowe w Łodzi, Krotoszynie, Krakowie i Gdańsku, ta ostatnia zajmowała się także pozyskiwaniem broni. Po transporty jeździł samochodami współdziałający ze sztabem ZZK plut. podch. Aleksander Zdybiecki - "Kruk". W czerwcu 1946 r. "Zagończyk" odbył spotkanie z legendarnym "Ogniem" (Józef Kuraś) i zachęcony jego sukcesami zaczął projektować organizację dużych oddziałów partyzanckich w Górach Świętokrzyskich.

Akcje bojowe

Od początku działalności w Radomskiem "Zagończyk" podjął walkę o odbicie "terenu" z rąk komunistów. Powstańcy przede wszystkim odbijali uwięzionych kolegów - rozbijali więzienia i posterunki MO/UB, niektóre kilkakrotnie. Z większych akcji wspomnieć trzeba o przeprowadzonym 13 stycznia 1946 r. najeździe na Pionki. Atak na czele 100-osobowego oddziału poprowadził osobiście Jaskulski. Opanowano posterunek MO, rozbrojono Straż Fabryczną przy pionkowskiej wytwórni prochu, a przy okazji zdobyto 3 cekaemy, 6 pistoletów maszynowych, granaty i amunicję. 18 lutego oddziały "Zagończyka" stoczyły bitwę w Laskach i Ponikwie z obławą oddziałów NKWD wzmocnionych przez MO i UB. Trudno powiedzieć, czy mieli świadomość, iż walczą na tym samym miejscu, gdzie kiedyś walczyli żołnierze Piłsudskiego, a sam Komendant właśnie pod Laskami został ranny. Walczyli - jakby wiedzieli. Obława NKWD została nieźle podziurawiona i z niczym powróciła do baz. 10 kwietnia 1946 r. żołnierze "Zagończyka" po raz drugi opanowali Pionki. Poszukiwali "zasłużonych" UB- owców z Kielc i Częstochowy, którzy jednak już wcześniej wyjechali z miasta. Partyzanci zaimprowizowali wiec antykomunistyczny i po 4 godzinach wyjechali. 16 maja "Zagończycy" wjechali do Zwolenia, opanowali posterunek MO, dokonali też akcji ekspropriacyjnej w Spółdzielni Rolniczo-Handlowej. 22 maja miała miejsce jedna z większych akcji "Zagończyka". W tym czasie wracają już sowieckie oddziały z frontu, po drodze zachowują się jak w kraju podbitym - rabując, a czasem nawet podpalając polskie miasta. 22 maja na ich trasie znalazł się Zwoleń. Określenie "pogrom" ludności nie będzie tu przesadzone. Ktoś jednak zdołał zawiadomić partyzantów, którzy przegonili (bądź tylko: dogonili) Rosjan i odbili zrabowane mienie. Podobne akcje powtarzają się w tym okresie kilkakrotnie.

15 czerwca dochodzi do bitwy oddziałów "Zagończyka" z kolejnymi oddziałami NKWD wracającymi z frontu. Rosjanie znowu napadli na Zwoleń, akcja była jeszcze bardziej brutalna. Były przypadki gwałtów i rabunków, spalono kilka domów. Wezwani przez mieszkańców partyzanci pobili czerwonoarmistów, padło co najmniej 35 zabitych (dane z uzasadnienia wyroku). Okoliczności tej akcji nie są jednak do końca jasne (...).
Prócz Zwolenia Sowieci napadli i obrabowali w tamtych dniach kilka sąsiednich miejscowości - partyzantom kilkakrotnie się udało odbijać ukradzione przez nich konie. Nie powiodła się natomiast próba opanowania Kozienic. Była to jedna z najpoważniejszych akcji podziemia antykomunistycznego w regionie radomskim. 14 czerwca 1946 r. żołnierze WiN przeprowadzili koncentrację w Gzowicach. Atakowali przejeżdżające samochody wojskowe, którymi zamierzali potem jechać do Zwolenia i Kozienic. Pierwsza faza operacji była udana. "Zagończyk" opanował centralę telefoniczną MO w Zwoleniu, aby odciąć łączność z Kozienicami. Niestety, wojska sowieckie urządziły zasadzkę na partyzantów koło miejscowości Błotne Górne. Po ciężkich walkach oddział wycofał się do lasu. Żołnierze Franciszka Jaskulskiego opracowali również i realizowali plany eliminowania funkcjonariuszy komunistycznego aparatu bezpieczeństwa. Zabili m.in. kpt. Dymitra Bakuna, dowódcę Komendy Powiatowej MO w Kielcach. Nawet poruszanie się w sporej obstawie nie uchroniło ubeckich siepaczy przed kulami partyzantów WiN. 18 lipca 1946 roku miała miejsce jedna z najbardziej spektakularnych akcji zgrupowania "Zagończyka". Oddział Tadeusza Zielińskiego, ps. "Igła", zorganizował zasadzkę na konwój, w którym jechał płk UB Alfred Wnukowski, szef aparatu bezpieczeństwa w Rzeszowie, jeden z bardziej znanych wówczas oprawców. W okolicach Modrzejowic, na trasie Radom - Iłża, Wnukowski wpadł w ręce żołnierzy "Igły", został zastrzelony; zginęła również jego żona Irena Sztejnach. Ta właśnie akcja była koronnym argumentem radomskiego SLD przeciwko postawieniu pomnika żołnierzy WiN w Radomiu. Postkomuniści twierdzą bowiem, że partyzanci dokonali wtedy egzekucji na bezbronnej kobiecie, która była w ciąży. Z relacji uczestników akcji wynika natomiast, że Irena Sztejnach była uzbrojona. Niestety, w tym samym czasie, gdy przeprowadzono udaną akcję przeciwko Wnukowskiemu, zaciskała się pętla wokół Franciszka Jaskulskiego, który 10 lipca 1946 r. zostaje mianowany dowódcą okręgu Kieleckiego WiN. 24 lipca 1946 roku "Zagończyk" odbił więźniów z transportu kolejowego na stacji Jedlnia-Letnisko. Istnieją poszlaki, że informację o transporcie przekazał Urząd Bezpieczeństwa. Po tej akcji, wobec konieczności ukrycia uwolnionych ludzi, "Zagończyk" pozostał w Jedlni praktycznie bez obstawy.

Zdrada Podobnie jak "Uskok" czy "Orlik" również "Zagończyk" padł ofiarą zdrady.

26 lipca do łączniczki Jaskulskiego "Pantery" (Maria Szczęśniak) zgłosił się jeden z wracających z Gdańska ("Kruk") informując, że przyprowadził do Jedlni auta z bronią. Towarzyszących mu ludzi przedstawił jako konspiracyjną Milicję Morską. "Pantera" przyprowadziła "Zagończyka" - wtedy "Kruk" i rzekomi milicjanci rzucili się na niego. Aresztowano również jego brata i łączniczkę. "Kruk", który należał do najbardziej zaufanych ludzi majora "Zagończyka", po przejęciu kolejnego transportu broni postanowił potraktować ją jako "wpisowe" za przejście na stronę UB. UB-owcy doszli do wniosku, że jeżeli zdradził - to będzie zdradzać dalej. Nie zawiedli się. "Kruk" doprowadził ich do swego dowódcy.

Niestety, nie powiodły się ani próby odbicia Jaskulskiego z więzienia, ani jego ucieczki.
Podczas pobytu w celi, komuniści próbowali przekonać "Zagończyka" do zawarcia swoistego układu: w zamian za ujawnienie się jego ludzi, miał uzyskać wolność. Dla władz było to ważne, bo przez zgrupowanie przewijało się od 800 do 1.000 ludzi. Oczywiście major Jaskulski (od lipca dowódca okręgu WiN) nie miał w rzeczywistości żadnych szans na łagodne potraktowanie.

Jeden z wyklętych

11 stycznia 1947 roku odbył się w sądzie w Kielcach już drugi proces "Zagończyka" zorganizowany przez komunistów. Wyrokiem Sądu Rejonowego w Kielcach wydanym 17 stycznia 1947 r. major Franciszek Jaskulski skazany został na karę śmierci. W ostatnim słowie zresztą nie prosił o życie, tylko o śmierć. Akt oskarżenia zarzucał, że jego - jak to określono - "bandy" zamordowały: 17 funkcjonariuszy UBP, 25 funkcjonariuszy MO, 18 żołnierzy Wojsk Polskich, 48 żołnierzy Armii Czerwonej oraz 12 działaczy demokratycznych. Prośbę o ułaskawienie Jaskulskiego napisał w jego imieniu adwokat - Bierut jednak prośbę odrzucił. Major Franciszek Jaskulski został stracony 19 lutego 1947 roku, trzy dni przed ogłoszeniem amnestii. UB bardzo zależało na tym, aby jej nie doczekał. Egzekucję przeprowadzono w tajemnicy, nie wiadomo nawet, gdzie "Zagończyk" został pochowany.

Po jego śmierci, podziemie zbrojne było aktywne na Ziemi Radomskiej jeszcze przez kilka lat. Działał na tym terenie Tadeusz Zieliński "Igła", a do sierpnia 1950 roku por. Aleksander Młyński "Drągal". Prawnej rehabilitacji doczekał się major "Zagończyk", 6 grudnia 1991 roku Sąd Wojewódzki w Kielcach unieważnił wyrok ze stycznia 1947 roku, skazujący Jaskulskiego na śmierć. W uzasadnieniu sąd stwierdził, że mjr Franciszek Jaskulski "Zagończyk" działał na rzecz niepodległego państwa polskiego. Za walki z Niemcami "Zagończyk" otrzymał Krzyż Virtuti Militari i Krzyż Walecznych.

Piotr Sieniuta urodził się w 1616 roku jako syn Abrahama z Lachowic (miejscowość rodowa Sieniutów na Wołyniu) Sieniuty i Zofii Zborowskiej. Zofia odziedziczyła majątek  Zdunowskich, Kobylińskich i Konarskich. W skład tych dóbr wchodziły między innymi Baszków Jutrosin, Pleszew i Kobylin. Abraham przeniósł główną siedzibę rodu  z Kobylina do Baszkowa. Majątek podzielił między dwóch synów. Piotr otrzymał dobra matki po Konarskich i Zborowskich, czyli także Kobylin, Zduny z Baszkowem i Perzycami a Krzysztof Paweł otrzymał dobra ojca, czyli te położone na dalekim Wołyniu.

Po śmierci Abrahama (1632r) Piotrem opiekował się jego stryj Paweł Krzysztof. Ten umiera osiem lat później. Bohater niniejszego artykułu miał wtedy 24 lata. Właścicielem Zdun Piotr musiał zostać przed 1630 rokiem. Bo wtedy właśnie w okolicach miasta osadnictwo rozpoczęli protestanci uchodzący przed prześladowaniami ze śląska.

Nadmieńmy, że Sieniutowie nadal mieszkali w Baszkowie. Być może także w Kobylinie. Zdunowski dworek warowny znajdujący się w tzw. kapeluszu traktując jako miejsce pobytu podczas zarządzania okolicznymi dobrami. Także protestanccy przybysze najpierw zatrzymują się w Kobylinie, później dopiero na stałe znajdując swoje miejsce w Zdunach. Sieniuta sam był kalwinem. Stąd sympatia dla współwyznawców, założenie w 1637 r. za zgodą króla Władysława IV Nowych Zdun, zwanych niemieckimi (trzon tego miasta stanowił dzisiejszy rynek miejski), a dziesięć lat później jeszcze jednego miasta, Sieniutowa (dzisiaj ulica Sieniutowa).

Niewiele wiemy o jednym z najbardziej znaczących dla rozwoju Zdun właścicielu. Ze związku z Jadwigą Lanckorońską urodził mu się syn Krzysztof Aleksander. To jemu zawdzięczamy pobyt w dworze w Zdunach Samuela Twardowskiego, wybitnego poety barokowego, który zarządzał dobrami Sieniutów w Starymgrodzie, Zalesiu i Dzierżanowie.

Sprowadzeni przez Sieniutę do Zdun protestanci, głównie sukiennicy rozwinęli gospodarcze podstawy funkcjonowania Zdun zwiększając także liczebność dość wątłego po wielu kryzysach miasteczka. Inna sprawa, że wynikałyz tego konflikty. Także na tle religijnym. W Polsce katolickiej mimo względnej tolerancji dochodziło do demonstracji siły kościoła rzymskiego. Tak było i w Zdunach, gdzie miejscowy proboszcz doprowadził w końcu do zburzenia zborów protestanckich. Póki żył właściciel będący ich współwyznawcą, bronił innowierców. Długo z powodzeniem. Piotr Sieniuta umiera młodo w wieku 32 lat. Małżonka przeżyła go o lat 20. Jak wynika z badań archeologicznych przeprowadzonych przez ekipę profesora Ryszarda Grygiela, był to ostatni czas, kiedy istniał w Zdunach warowny gródek (we wspomnianym już „kapeluszu”). Później uległ on (w niejasnych okolicznościach) zupełnemu zniszczeniu, a następni właściciele miasta nie zdecydowali się na jego odbudowę.

Samuel ze Skrzypny Twardowski (1600 ?-1661) pochodził ze średniozamożnej rodziny szlacheckiej, posesjonatów Lutyni w powiecie kaliskim. Po straceniu rodowego majątku przebywał na dworach możnych panów. Łaciny i kultury klasycznej uczył się w znanym kolegium jezuickim w Kaliszu. Najprawdopodobniej, już wtedy podejmował pierwsze próby pisarskie. Jego talent docenił książę Krzysztof Zbaraski, który mianował Samuela swoim osobistym sekretarzem. Ten towarzyszył księciu w poselstwie do Stambułu (1622-1623), gdzie negocjowano warunki pokoju z Turkami zawartego po bitwie pod Chocimiem w 1621 r. Po powrocie ze Stambułu Samuel napisał wspomnienia - poemat epicki - "Przeważna legacja Krzysztofa Zbaraskiego do Turek". W podzięce za przyjaźń i wierną służbę książę Zbaraski zapisał poecie dożywotnią dzierżawę w Zarubinach pod Zbarażem.

Po śmierci Zbaraskiego Samuel trafił na dwór księcia Janusza Wiśniowieckiego, gdzie w 1640 r. spotkał Piotra Sieniutę – magnata, który po swoim ojcu Abrahamie dziedziczył dobra w Wielkopolsce. W roku 1642 r. Samuel otrzymał w dzierżawę od Piotra Sieniuty – Starygród, Dzierdżanów i Zalesie Wielkie oraz Zduny.

W latach 1648 - 1649 wybuchło powstanie Chmielnickiego. Zarubince zostały splądrowane i spalone. Samuel podjął decyzję o przyjeździe do Wielkopolski. Razem z żoną Elżbietą (z Gaju) Obornicką oraz trzema synami i przedwcześnie zmarłą córeczką Marianną mieszkał głównie w Zalesiu Wielkim. Po śmierci zarządcy Zdun - Chryzostoma Jaskólskiego, sprawuje również pieczę nad tą miejscowością.

Przeprowadzone w Zdunach wykopaliska archeologiczne, odkryły miejsce po czterech rezydencjach szlacheckich, zlokalizowane blisko parafialnego kościoła. Jeden z dworków należał do Samuela. Podczas prac znaleziono fragmenty porcelanowej zastawy, najprawdopodobniej należącej do Samuela. Ten jedyny materialny ślad po wielkim poecie w Zdunach przechowywany jest w tutejszej Izbie Muzealnej.